Nowy system kontroli granicznej UE, który wejdzie w życie jesienią 2024 roku, wzbudza wiele kontrowersji. Wprowadzenie automatycznych barier rejestrujących dane biometryczne podróżnych ma usprawnić identyfikację osób przekraczających dozwolony 90-dniowy pobyt w strefie Schengen. Jednak wielu ekspertów ostrzega, że nowe przepisy mogą doprowadzić do chaosu i wielogodzinnych kolejek na granicach. Pojawiają się też obawy dotyczące witryn internetowych oferujących fałszywe wizy ETIAS i żądających dodatkowych opłat.
Nowy system kontroli granicznej UE
Od jesieni 2024 roku wejdzie w życie nowy system kontroli granicznej Unii Europejskiej. Będzie on dotyczył obywateli państw spoza UE, w tym Brytyjczyków po Brexicie. System EES (Entry/Exit System) zakłada zastąpienie dotychczasowych pieczątek w paszportach rejestracją danych biometrycznych podróżnych przekraczających zewnętrzne granice strefy Schengen. Dane te, w tym odciski palców i zdjęcia twarzy, będą pobierane przy specjalnych bramkach i pozwolą na automatyczne monitorowanie długości pobytu w UE.
Kolejnym elementem nowych przepisów będzie system ETIAS, który zacznie obowiązywać w 2025 roku. W jego ramach wszyscy podróżni spoza UE w wieku od 18 do 70 lat będą musieli ubiegać się o specjalną e-wizę ETIAS kosztującą 7 euro. Po opłaceniu wniosku online wiza ta będzie ważna przez 3 lata.
Obostrzenia wizowe dla obywateli spoza UE
Wprowadzenie nowych systemów EES i ETIAS jest częścią unijnej polityki zaostrzania warunków wjazdu dla obywateli państw trzecich. Każdy podróżny spoza UE będzie mógł legalnie przebywać na terytorium strefy Schengen jedynie przez 90 dni w okresie 180 dni. Nowe przepisy mają ułatwić identyfikowanie osób, które przekroczą dozwolony okres pobytu.
Co istotne, wymóg ubiegania się o e-wizę ETIAS będzie dotyczył również Brytyjczyków, gdyż Wielka Brytania opuściła UE. Obywatele UK stracili więc swobodę podróżowania po Europie, z której korzystali jako obywatele państwa członkowskiego.
Konieczność pobierania danych biometrycznych
Kluczowym elementem nowego Systemu Wjazdu/Wyjazdu (EES) jest pobieranie danych biometrycznych od podróżnych z państw trzecich. Przy specjalnie przygotowanych bramach, zarówno na lotniskach, jak i przejściach lądowych, każdy obywatel spoza UE będzie musiał oddać odciski palców oraz poddać się zeskanowaniu twarzy.
Zebrane dane biometria pozwolą na automatyczną identyfikację osób przekraczających granicę zewnętrzną strefy Schengen. Pozwolą także na monitorowanie długości pobytu i wykrywanie ewentualnych nadużyć. Do tej pory takie informacje były zbierane w postaci pieczątek w paszportach.
Kontrowersje wokół opóźnień na granicach
Nowe zasady przekraczania granic UE budzą wiele obaw co do możliwych utrudnień i opóźnień. Przedstawiciele Wielkiej Brytanii alarmują, że rejestracja danych biometrycznych może znacząco wydłużyć czas odprawy dla Brytyjczyków. Krytycy wskazują, że szczególnie na przejściach lądowych, gdzie i tak występują korki, dodatkowe procedury spowodują chaos.
Według brytyjskich analiz, nowe przepisy mogą powodować nawet 14-godzinne opóźnienia na granicy i doprowadzić do zatorów w ruchu drogowym.
Również niektóre kraje UE, jak Austria i Niemcy, mają wątpliwości, czy zdołają na czas przygotować infrastrukturę i odpowiednio przeszkolić służby graniczne. Zakłada się, że odprawa na granicy może trwać nawet dwa razy dłużej niż obecnie.
Ograniczenie pobytu do 90 dni w ciągu 180 dni
Istotną zmianą jest również formalne ograniczenie do 90 dni pobytu w strefie Schengen dla obywateli państw trzecich. Ten limit pobytu bezwizowego obowiązywał wprawdzie i wcześniej, jednak teraz dzięki danym biometrycznym możliwe będzie jego automatyczne egzekwowanie.
| Limit pobytu w UE | 90 dni |
| w ciągu okresu | 180 dni |
Nowe przepisy mogą utrudnić życie Brytyjczykom mającym domy we Francji, Hiszpanii czy we Włoszech. Koniec z długimi pobytami, o ile nie uzyskają oni wizy długoterminowej. Podobnie sezonowi pracownicy, np. instruktorzy narciarscy, będą musieli bardziej pilnować długości swoich wyjazdów.
Uwaga na fałszywe strony do zakupu wiz
Przedstawiciele UE już teraz przestrzegają przed fałszywymi witrynami internetowymi podszywającymi się pod system ETIAS. Według agencji Frontex działa już ponad 60 takich stron, które za opłatą oferują pośrednictwo w załatwieniu unijnej e-wizy.
Tymczasem wnioski wizowe należy składać wyłącznie na oficjalnej stronie systemu ETIAS. Opłata za 3-letnią e-wizę wynosi 7 euro i nie ma żadnych dodatkowych kosztów. Należy więc uważać, by nie dać się oszukać i nie przepłacać.
Aby uniknąć problemów po wprowadzeniu nowych zasad, obywatele państw spoza UE powinni pamiętać o kilku kwestiach. Przede wszystkim należy pobrać e-wizę ETIAS przed podróżą - zajmie to kilka minut i pozwoli uniknąć opóźnień na granicy. Należy też przygotować się na konieczność zeskanowania odcisków palców i zdjęcia twarzy przy wjeździe na teren strefy Schengen.
Warto również ściśle kontrolować długość swoich wyjazdów, aby nie przekroczyć dozwolonego okresu 90 dni pobytu w UE w ciągu 180 dni. Nowy system rejestracji wejść i wyjść będzie to automatycznie monitorował. Wreszcie trzeba pamiętać, żeby wizę kupować tylko na oficjalnej stronie systemu ETIAS, unikając podejrzanych pośredników.
Mimo początkowych trudności z wdrożeniem, nowe przepisy mają usprawnić kontrolę ruchu granicznego w UE i zwiększyć bezpieczeństwo strefy Schengen. Ich celem nie jest utrudnianie podróży, lecz lepsza identyfikacja osób przekraczających granice zewnętrzne Unii Europejskiej.
Podsumowanie
Nowy system kontroli granicznej UE, który zacznie obowiązywać od jesieni 2024 roku, wprowadza wiele istotnych zmian. Rejestracja danych biometrycznych ma usprawnić identyfikację podróżnych, ale rodzi obawy o możliwy chaos i długie kolejki na granicach. Należy też uważać na fałszywe witryny sprzedające wizy i żądające dodatkowych opłat. Mimo początkowych trudności, nowe przepisy mają poprawić kontrolę imigracyjną w strefie Schengen.
Obywatele państw trzecich powinni przygotować się na konieczność skanowania danych biometrycznych i ograniczenie maksymalnego pobytu do 90 dni. Przed podróżą trzeba też pamiętać o zakupie e-wizy ETIAS, najlepiej na oficjalnej stronie systemu. Nowe zasady z pewnością zmienią sposób podróżowania po Europie dla osób spoza UE.
